Fizjoterapia poszpitalna – czemu jest tak ważna?

Fizjoterapia pacjenta (przede wszystkim starszego) po hospitalizacji jest ważnym aspektem powrotu do zdrowia. Szybko rozpoczęta rehabilitacja ruchowa pozwoli uniknąć wielu schorzeń wynikających z unieruchomienia. Prócz tego kilka wizyt tygodniowo lub nawet jedna wizyta instruktażowa dla rodziny i pacjenta, daje możliwość szybszego i pełniejszego powrotu do sprawności.

Konsekwencje unieruchomienia

Pacjenci w szpitalach zazwyczaj spędzają długie godziny w pozycji leżącej (czekając na zabieg lub odpoczywając po nim), często w ogóle nie mają ćwiczeń ruchowych, ponieważ nasz system zdrowia nie przewiduje konieczności zatrudnienia fizjoterapeuty. Takie kilkudniowe unieruchomienia (szczególnie u osób starszych) będzie wywoływać zaniki mięśniowe, zrosty w stawach, skrócenie mięśni oraz zastoje żylne. Zmniejszanie się masy mięśniowej jest bardzo szybkie i można je obserwować już po 3 dniach bezruchu, gdy do takiego zaniku dojdzie, odbudowanie mięśni jest bardzo wymagające. Dieta szpitalna także nie wpływa korzystnie na masę pacjenta. Organizm pacjenta nawet prosty zabieg może traktować jako natężony wysiłek fizyczny, a rana pooperacyjna traktowana jest przez nasze ciało jak uraz, stąd potrzebna jest profesjonalna opieka medyczna. Unieruchomienia wpływa nie tylko na narząd ruchu, ale również na serce (zmniejszenie frakcji wyrzutowej), mózg (pogorszenie zdolności intelektualnych), narządy wewnętrzne (zaparcia) i wiele więcej.

Środowisko – można je modyfikować

Pierwsze obciążenia fizyczne zaczynają się po wypisie pacjenta, kiedy musi zejść/wejść po schodach, przebrać, obrócić, pójść do toalety czy usiąść na krześle. Fizjoterapeuta może pokazać opiekunom oraz pacjentowi kilka technik, w jaki sposób lepiej sobie radzić z obracaniem, siadaniem, przesadzaniem z wózka na łóżko. Wytłumaczę również, w jaki sposób dostosować mieszkanie do nowej sprawności lokatora, tak aby mógł on być jak najbardziej samodzielny, a jednocześnie czuć się komfortowo i bezpiecznie. Jest to bardzo ważne, czasem ważniejsze od samych ćwiczeń!

Zalety ćwiczeń pod okiem fizjoterapeuty

Ćwiczenia ruchowe w domu pacjenta, wykonywane z fizjoterapeutą mają kilka plusów:

  • zapewniają bezpieczeństwo,
  • są dostosowane do pacjenta, ćwiczymy to, czego potrzebuje pacjent, aby osiągnąć samodzielność,
  • są wykonywane w znanym przez pacjenta miejscu i dostosowane do panującego w nim środowiska,
  • w przypadku niektórych ćwiczeń tj. pionizacja, możliwa jest pomoc domowników,
  • fizjoterapeuta może nauczyć domowników i pacjenta wykonywania podstawowych ćwiczeń samodzielnie.

Co zyskuje pacjent, który regularnie ćwiczy:

  • Zwiększa swoją siłę, co może doprowadzić do: samodzielnego utrzymania pozycji siedzącej, samodzielnego wstania z łóżka, uniesienie pośladków na łóżku, tak aby opiekun mógł bez dźwigania poprawić podkład.
  • Zwiększa ruchomość i mobilność swojego ciała, co przydaje się podczas utrzymywania codziennej higieny, przykurcze prowadzą do nadmiernego pocenia się na zagięciach, gdzie później kumulują się drobnoustroje. Niektórzy pacjenci mają problem z ubraniem butów, ponieważ nie potrafią się wystarczająco schylić. Ćwiczenia rozciągające i terapia manualna mogą pomóc z bólem.
  • Zmniejszenie bólu. Zdarza się, że pacjenci ograniczają swoją aktywność, ponieważ odczuwają ból podczas poruszania się i wykonywania ćwiczeń. Prócz leków przeciwbólowym można zadziałać terapią manualną i specjalnymi, delikatnymi ćwiczeniami.
  • Ogólne rozruszanie pacjenta. Bardzo ważna kwestia! Ćwiczenia ogólnousprawniające mogą zmniejszać obrzęki, poprawić krążenie i wydolność krążeniowo-oddechową, zmniejszyć dolegliwości bólowe i poprawić samopoczucie.

Motywacja do ćwiczeń i nastawienie

Niezmiernie ważna jest motywacja pacjenta do ćwiczeń. Zachęcam rodzinę do pozytywnego podejścia do rehabilitacji, niestraszenia nią pacjenta (np. „ale Cię Pan zaraz wymęczy”), niekomentowania negatywnie jego prób ćwiczeń. Dzięki temu jest szansa, że to pozytywne nastawienie udzieli się też pacjentowi.