Poniższy wpis powstał na bazie artykułu naukowego omawiającego pozycje MRCAR, która pomaga w dekompresji korzeni nerwowych.
Rwa kulszowa – czym jest i skąd się bierze?
Rwa kulszowa to zespół objawów wynikających z podrażnienia lub ucisku nerwu kulszowego lub jego korzeni. Najczęstszą przyczyną jest przepuklina krążka międzykręgowego lędźwiowego, która prowadzi do zwężenia otworu międzykręgowego (LIVF – lumbar intervertebral foramen) i ucisku korzenia nerwowego.
Ucisk ten może mieć charakter mechaniczny (przemieszczony dysk, przerost stawów międzywyrostkowych), naczyniowy (zaburzenie mikrokrążenia) oraz zapalny (mediatory prozapalne obecne w przemieszczonym jądrze miażdżystym).
Test SLR – znaczenie kliniczne
Test unoszenia wyprostowanej nogi w kolanie (SLR – Straight Leg Raise) jest jednym z podstawowych testów neurodynamicznych w diagnostyce rwy kulszowej. W czasie testu może dochodzić do:
- napięcia mechanicznego struktur nerwowych (głównie L4–S1),
- podrażnienia w miejscu kompresji,
- oraz aktywacji odruchowej ochronnej reakcji mięśniowej.
Test uznaje się za dodatni, gdy ból pojawia się w zakresie poniżej 60° uniesienia kończyny. Czułość testu wynosi 92%, natomiast swoistość jest zdecydowanie niższa – 28%, co czyni go dobrym testem przesiewowym.
Historia technik pozycyjnych – kto pierwszy otwierał LIVF?
Wg wspomnianego badania to Cyriax w 1993 roku jako pierwszy opisał tzw. reverse rotation strain – pozycję manipulacyjną, która wykorzystuje rotację osiową. W latach 90. Winkel i Ombregt rozwinęli tę koncepcję w mobilizacjach segmentalnych z użyciem rotacji i zgięcia. W 2018 roku Sabbahi i Ovak-Bittar wykazali, że technika ta może zwiększać odruch H, co sugeruje poprawę przewodnictwa nerwowego.
Odruch H (odruch Hoffmanna) to elektryczny odpowiednik odruchu ścięgnistego – stosowany w ocenie przewodnictwa w obrębie nerwu czuciowego i motoneuronu rdzeniowego. Jego wzrost może wskazywać na poprawę funkcji nerwu po dekompresji.
Kto był uczestnikiem badania? Kryteria włączenia i wykluczenia
Badaniem objęto 90 mężczyzn w wieku 20–40 lat z jednostronną rwą kulszową i przepukliną krążka międzykręgowego na poziomach:
- L3/L4 (grupa A),
- L4/L5 (grupa B),
- L5/S1 (grupa C).
Kryteria włączenia:
- tylno-boczna lub foraminalna przepuklina (w otworze międzykręgowym) 2–3 mm w MRI (wg Fardona i Milette),
- dodatni test SLR,
- dolegliwości bólowe trwające minimum 3 miesiące.
Kryteria wykluczenia:
- obustronne i wielopoziomowe przepukliny (bilateral, multilevel disc prolapse),
- dyski sekwestrowane, przemieszczone, zwapniałe i przepukliny dyskowe (sequestrated, migrated, calcified, herniated discs),
- separacja pierścienia kostnego kręgu (posterior apophyseal ring separation),
- zmiany Modica (Modic changes),
- zespół mięśnia gruszkowatego (piriformis syndrome),
- dysfunkcja stawu krzyżowo-biodrowego (sacroiliac joint dysfunction),
- ostry początek bólu (acute onset of pain).
Opis interwencji terapeutycznej – pozycja MRCAR
Pacjent był ustawiany w pozycji MRCAR (Modified Reversed Contralateral Axial Rotation):
- Leżenie bokiem na stronie bezbólowej, z klinem 30×75 cm pod miednicą (wyższy brzeg klina powyżej grzebienia biodrowego);
- Rotacja tułowia w stronę przeciwną do strony bolesnej, przeciwnie do rotacji miednicy (dbając o wyrównanie dolnego barku i górnej części miednicy);
- Oba ramiona spoczywały na łóżku, barki odwiedzione do 90°, a przedramiona zwisały poza krawędź łóżka, z łokciami zgiętymi pod kątem 90°;
- Biodro i kolano kończyny dolnej bolesnej były całkowicie wyprostowane, natomiast biodro i kolano kończyny dolnej bezbolesnej były zgięte do około 90°.
Łatwiej zrozumieć tę pozycję, analizując ryciny (lewa strona pacjenta jest bolesna, prawa bezbolesna):
Interwencja trwała 48 godzin – pacjenci przyjmowali pozycję 4 razy dziennie po 20 minut.
Efekty interwencji – co się zmieniło?
Pozycja MRCAR znacząco:
- Zwiększyła pole przekroju poprzecznego (CSA – cross-sectional area) otworu międzykręgowego lędźwiowego (LIVF – lumbar intervertebral foramen), mierzonego za pomocą trójwymiarowej tomografii komputerowej (3D-CT – three-dimensional computed tomography).
- Poprawiła zakres testu SLR.
| Poziom | LIVF (cm²) – przed | LIVF (cm²) – po 48h | SLR (°) – przed | SLR (°) – po 48h |
|---|---|---|---|---|
| L3/L4 | 0,255 | 0,691 | 41,1 | 65,8 |
| L4/L5 | 0,171 | 0,566 | 35,2 | 69,6 |
| L5/S1 | 0,134 | 0,441 | 29,3 | 65,2 |
Wpływ poszczególnych ruchów kręgosłupa na otwarcie otworów międzykręgowych (LIVF) wg innego badania autorstwa Fujiwara:
| Ruch kręgosłupa | Zmiana przekroju poprzecznego LIVF | Komentarz biomechaniczny |
| Zgięcie (flexion) | +11,3% | Powoduje otwarcie LIVF po obu stronach poprzez zwiększenie dystansu między wyrostkami stawowymi |
| Zgięcie boczne (side bending) | +8,0% | Otwiera LIVF po stronie wypukłej (czyli przeciwnej do kierunku zgięcia bocznego) |
| Rotacja osiowa (axial rotation) | +6,5% | Otwiera LIVF po stronie przeciwnej do kierunku rotacji tułowia |
W omawianym badaniu MRCAR, wzrost pola przekroju poprzecznego LIVF w ciągu 48 h wyniósł:
| Poziom | CSA przed (cm²) | CSA po (cm²) | Wzrost bezwzględny (cm²) | Wzrost procentowy (%) |
|---|---|---|---|---|
| L3/L4 | 0,255 | 0,691 | +0,436 | +171% |
| L4/L5 | 0,171 | 0,566 | +0,395 | +231% |
| L5/S1 | 0,134 | 0,441 | +0,307 | +229% |
Źródło:
- Testy kliniczne w fizjoterapii. Badanie narzadu ruchu (2022); s. 192
- A nerve root decompression position identified by 3D CT scan: the modified reversed contralateral axial rotation position for patients with lumbar disc prolapse (2025)
- Morphologic changes in the lumbar intervertebral foramen due to flexion-extension, lateral bending, and axial rotation: an in vitro anatomic and biomechanical study (2001)
Wpis zredagowany przy wsparciu ChatGPT – asystenta wspierającego tworzenie treści.
